Zaburzenia pracy żył, które najczęściej dotykają żył w nodze, nazywa się osłabieniem żył (termin medyczny: niewydolność żylna).
Kiedy układ tętniczy przenosi natlenioną krew i składniki odżywcze do najbardziej zewnętrznych części ciała, układ żył transportuje tę krew z powrotem do serca. W szczególności żyły w nogach muszą pompować krew w górę, działając w przeciwnym kierunku do siły grawitacji. Odbywa się to dzięki mięśniom nóg, które ściskają żyły razem przy każdym skurczu (pompa łydkowa). Podobnie jak zastawki bezzwrotne, te zastawki żylne zapobiegają przepływowi krwi z powrotem do nóg i jej gromadzeniu się w tym miejscu.
Jeśli zastawki żylne nie zamykają się szczelnie, krew w żyłach może spływać z powrotem, zapychać żyły i gromadzić się w dolnych partiach nóg. Ściany żyły nie wytrzymują przy wyższym ciśnieniu i żyły się rozszerzają. W rezultacie zastawki żylne nie domykają się jeszcze bardziej. Co więcej, rozciągnięte żyły stają się widoczne jako cienkie pajączki, a większe żyły jako zakręcone, niebieskie żylaki, z których wiele wystaje również pod skórą. Z krwi, która zebrała się w żyłach, dochodzi do wyciekania cieczy do otaczających je tkanek. Dlatego obrzęk nóg i grube kostki także są oznaką niewydolności żylnej. Jeśli choroba postępuje dalej, lekarze nazywają ją przewlekłą niewydolnością żylną (PNŻ).
Ryzyko wystąpienia niewydolności żylnej wzrasta wraz z wiekiem. Dolegliwość ta częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn. Powodem tego jest różna budowa ich tkanki łącznej i hormon żeński - estrogen. Z tego powodu niewydolność żylna rozwija się również częściej w okresie ciąży, ponieważ w tym czasie stężenie estrogenów jest szczególnie wysokie. Przyczyną niewydolności żylnej są często predyspozycje dziedziczne. W tym przypadku wielu członków rodziny cierpi na tę chorobę. Powstawaniu niewydolności żylnej mogą sprzyjać otyłość i czynności, które wymagają długiego stania lub siedzenia.
Niewydolność żylna powoduje całą serię objawów i zaburzeń, które mają coraz poważniejsze konsekwencje:
Przy pierwszym objawie niewydolności żylnej, na przykład bolesnych, zmęczonych, ociężałych lub spuchniętych nogach, pajączkach i żylakach, nogi powinien zbadać specjalista (flebolog, angiolog, chirurg naczyniowy lub dermatolog). Dzięki badaniu ultrasonograficznemu (ultrasonografia dopplerowska) może ocenić stan układu żylnego i rozpoznać zaburzenia i powstałe skrzepy krwi.
Jeśli osłabienie układu żylnego, początkowo zazwyczaj powierzchownego układu żylnego, nie zostanie jak najszybciej poddane leczeniu, mogą powstać żylaki i zakrzepica żył głębokich.
Jeśli skrzep krwi się oderwie, może dojść do zagrażającego życiu zatoru płucnego. Owrzodzenia żylne nóg (ulcus cruris) to kolejny efekt przewlekłej niewydolności żylnej.