Osteoporoza

Kości wydają się nam być sztywną, solidną substancją, która prawie wcale się nie zmienia. Ale w rzeczywistości w zdrowym ciele istnieje stała równowaga między rozpadem, a powstawaniem masy kostnej. Jeśli jednak więcej kości ulega rozpadowi niż produkowanych jest nowych, tracimy masę kostną. Wtedy zaczyna się osteoporoza. Kości tracą wówczas wytrzymałość i są bardziej podatne na złamania.

Uszkodzone trzony kręgowe zapadają się. To prowadzi to trwałych deformacji, takich jak tak zwany „wdowi garb”, czyli okrągły kształt pleców, który jest związany jedynie z utratą masy kostnej. Silny ból w kręgosłupie lub mostku jest niepokojącą oznaką patologicznej utraty tkanki kostnej. Ten ból wskazuje, że już doszło do złamania jednego lub większej liczby trzonów kręgowych.

Na osteoporozę cierpią głównie kobiety po menopauzie, a także często osoby, które przez wiele lat były leczone kortyzonem. Osteoporoza kosztuje system zdrowia publicznego miliony złotych – to zawrotne sumy. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) klasyfikuje osteoporozę na całym świecie jako jedną z dziesięciu najpoważniejszych chorób naszych czasów.

Jednak, pomimo tych przytłaczających liczb i faktów, osteoporoza jest wyleczalna. Są na przykład ortezy, które prostują kręgosłup i mogą być bezproblemowo włączone do codziennego życia. Dzięki nim pacjenci polepszają jakość swojego życia.

Kości wydaje się nam być sztywną, solidną substancją, która po zakończeniu fazy wzrostu wcale się nie zmienia. Ale pozory mylą. W rzeczywistości masa kostna w naszych ciałach jest nieustannie budowana i rozbijana. Komórki kości niestrudzenie pracują nad wymianą zużytej masy na nową. Te „programy remontowe” kontrolowane są przez hormony, witaminy i inne substancje przekaźnikowe w organizmie.

Powstawanie kości kończy się około 30 roku życia. Następnie rok po roku tracimy ich niewielki procent. Niedobór hormonu płciowego u kobiet w okresie menopauzy znaczne przyspiesza ten rozpad.

Istnieją pewne sygnały, które pomagają wcześnie rozpoznać chorobę. Należą do nich utrata wzrostu wraz z postępującym wiekiem. Kości mogą czasem łamać się bez rozpoznawalnej przyczyny. Trudno w to uwierzyć, ale u niektórych pacjentów dochodzi do złamań żeber w trakcie kaszlu. Nawet niegroźny upadek kończy się złamanym biodrem czy nadgarstkiem.

Innym wskaźnikiem osteoporozy jest tak zwany „wdowi garb” (plecy okrągłe). Ciągły ból w odcinku lędźwiowym i grzbietowym kręgosłupa także może świadczyć o osteoporozie. W związku z tym już na wczesnym etapie powinno się skonsultować z lekarzem w celu uzyskania diagnozy.

• Osteoporoza pierwotna: Osteoporoza pierwotna stanowi około 95% procent chorób związanych z utratą masy kostnej. Osteoporoza typu I dotyczy głównie kobiet po menopauzie. Pierwsze złamanie kości występuje około 8-10 lat po ostatniej miesiączce. Podatne są szczególnie trzony kręgowe w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. W osteoporozie typu II pierwsze złamanie kości występuje dopiero po skończeniu 70 lat. Kobiety stanowią większość pacjentów (dwie trzecie). Oprócz kręgosłupa, choroba dotyka także kości długich ud i rąk. Do czynników ryzyka wystąpienia osteoporozy pierwotnej należą: predyspozycje rodzinne, gospodarka hormonalna (późniejsze wystąpienie pierwszej miesiączki i wcześniejsza menopauza) oraz niektóre nawyki związane ze stylem życia (zbyt mała aktywność fizyczna, przykucie do łóżka przez długi okres, dieta uboga w wapń lub bogata w fosforan, taka jak fast food, cola, kiełbaski; „trucizny”, takie jak alkohol, kawa i papierosy, oraz niedowaga).
• Osteoporoza wtórna: Osteoporoza wtórna powstaje na skutek pewnych chorób lub w jako niepożądany skutek uboczny wielu leków. Czynnikami ryzyka wystąpienia osteoporozy wtórnej są leki przeciwzapalne do leczenia astmy lub reumatyzmu (kortyzon), wysokie dawki hormonów tarczycy, pochodne kumaryny (Marcumar), przewlekłe zaburzenia absorpcji w diecie, np. ze względu na choroby trzustki, jelita, wątroby i nerek oraz zaburzenia równowagi hormonalnej, takie jak nadczynność tarczycy lub cukrzyca i nowotwory.

A teraz dobre wieści: istnieją środki zapobiegawcze, które nawet młodzi ludzie powinni wziąć sobie do serca, by przeciwdziałać ryzyku utraty masy kostnej. Kluczowa jest dieta: codziennie należy jeść lub pić co najmniej 1000 miligramów wapnia.

Brzmi prosto, ale jakie pokarmy zawierają wapń? Ten niezbędny dla kości minerał znajduje się między innymi w produktach mlecznych i rybach. By kości przyswoiły wapń, nasze ciało potrzebuje także witaminy D. Organizm sam produkuje tę witaminę, gdy na skórę padają promienie słoneczne. Ale witaminę D można przyjmować także w tabletkach.

Co więcej, ważna jest aktywność fizyczna. Umiarkowany trening mięśni jest dla naszego szkieletu bardzo korzystny. Kolejna wskazówka: jeśli cierpisz na osteoporozę, pozbądź się wszystkiego wokół siebie, o co mógłbyś się potknąć.

Ponieważ u co piątego pacjenta dochodzi do nowego złamania kości w ciągu 12 miesięcy od wystąpienia pierwszego złamania, wymagane jest szybkie działanie.

Leczenie osteoporozy jest bardzo różnorodne i stosuje się w nim określone wytyczne.
Wymaga interdyscyplinarnego podejścia, tj. współpracy pomiędzy kilkoma specjalistami. Z reguły lekarz specjalizujący się w leczeniu kości (osteolog) przepisuje leki, które zapobiegają rozpadowi kości i wzmacniają tworzenie się kości. Ortopedzi i neurochirurdzy zajmują się złamaniami i możliwymi interwencjami chirurgicznymi. Praktyczna zasada: skontaktuj się z ortopedą lub osteologiem w razie jakichkolwiek pytań dotyczących powrotu do zdrowia.

Następujące grupy leków wykorzystywane są w leczeniu utraty masy kostnej:

Ćwiczenia fizyczne odgrywają w leczeniu osteoporozy ważną rolę. Nawet w przypadku istniejącego złamania kręgosłupa, określone ćwiczenia fizjoterapeutyczne i inne czynności fizyczne zaplanowane we współpracy z fizjoterapeutą i lekarzem pomagają wzmocnić mięśnie i pacjenta, aby szybko powrócił do mobilności. Leki i ortezy kręgosłupa łagodzą ból.

Konieczne jest kontynuowanie leczenia mobilizacyjnego, nawet po zrośnięciu się złamania. W tym celu szczególnie ważne jest wzmacnianie mięśni kręgosłupa. Specjalne ortezy kręgosłupa z tzw. biofeedbackiem wspierają kręgosłup i pomagają zwiększyć masę mięśniową. Oprócz ćwiczeń z fizjoterapeutą i przez niego zalecanych, jest wiele sportów, które są szczególnie odpowiednie dla pacjentów z osteoporozą: piesze wędrówki lub intensywny marsz, narciarstwo biegowe, pływanie, taniec.

Szczególnie skuteczny jest trening na świeżym powietrzu. Oprócz trenowania mięśni ćwiczeniami fizycznymi, światło słoneczne stymuluje powstawanie witaminy D w skórze.

Trening siłowy wzmacnia mięśnie, a tym samym generuje pozytywne bodźce do budowania masy kostnej. Jednocześnie poprawia się postawa. Orteza kręgosłupa Spinomed wspiera kręgosłup niczym maszyna do ćwiczeń.

System pasów i orteza kręgosłupa wywierają nacisk na okolice miednicy i ramion. Dzięki temu pacjenci nieświadomie napinają mięśnie, aby wyprostować górną część ciała. Spinomed jest zalecany w wytycznych DVO (niemieckiej patronackiej organizacji zajmującej się osteologią) w leczeniu osteoporozy. Wzbogacanie mięśni koordynuje współpracę między nimi, zapewniając większą harmonię ruchów. Trening siłowy z maszynami wyraźnie pokazuje, jak różne wagi ciężarów i ilość powtórzeń prowadzą do różnych wyników:

Najlepiej, aby formy treningu były zróżnicowane, aby poprawić wszystkie rodzaje wytrzymałości. Nagroda to więcej masy mięśniowej, lepsza prognoza dla jakości kości, sprawność i większa pewność siebie podczas poruszania się. Odkryj własny pomysł na ćwiczenia i baw się nimi. Pamiętaj, by przed rozpoczęciem treningu zasięgnąć porady lekarza.

Ze względu na ścisły związek mięśni i kości, utrata masy kostnej i mięśniowej zawsze występuje w tym samym czasie.

Dlatego po złamaniach kręgosłupa, leczeniu farmakologicznemu zawsze towarzyszyć musi leczenie sprzętem medycznym (leczenie czynnościowe), ponieważ złamania powodują ból i dalszą utratę masy mięśniowej z powodu ograniczonej mobilności. Nowoczesny sprzęt medyczny prostuje kręgosłup i jednocześnie trenuje mięśnie.

Pacjenci z osteoporozowymi złamaniami kręgosłupa byli w przeszłości często unieruchomieni w sztywnych gorsetach, co sprzyjało utracie masy mięśniowej. Dziś wiemy, że poza leczeniem farmakologicznym, to aktywność mięśni decyduje o zwiększaniu masy kostnej.

We współpracy z dr. med., prof. Helmutem W. Minne firma medi stworzyła ortezy Spinomed i Spinomed active, aby popularyzować mobilność u pacjentów z osteoporozą. Są to urządzenia ortopedyczne, które prostują kręgosłup, jednocześnie trenując mięśnie. Ortezy Spinomed są łatwe do nakładania i zdejmowania jak plecak. Spinomed active w formie body jest pod ubraniem praktycznie niewidoczny.

Ortezy wywierają kontrolowany nacisk na okolice miednicy i ramion. Dzięki bardziej wyprostowanej postawie pacjentom łatwiej jest głęboko oddychać. Ból jest złagodzony, a masa mięśniowa wyraźnie wzmocniona. Co więcej, ortezy poprawiają postawę ciała. Poduszka na plecach i paski na ramionach wywierają delikatny nacisk, gdy tylko pacjent zaczyna się garbić.

Dlatego pacjent mimowolnie wykorzystuje własną siłę mięśni, aby się wyprostować i uniknąć tego nacisku. Wykwalifikowany protetyk dopasuje ortezę Spinomed do kształtu kręgosłupa.