Limfodemia czyli obrzęk limfatyczny

Co powoduje limfodemię?

Układ limfatyczny jest połączony z układem sercowo-naczyniowym i funkcje, jakie spełnia w organizmie, są równie ważne jak sam układ sercowo-naczyniowy. Odgrywa decydującą rolę jako część układu odpornościowego. Zdrowy człowiek praktycznie nie ma powodów, by myśleć o układzie limfatycznym. Stajemy się go świadomi dopiero, gdy jego działanie jest zaburzone - na przykład w przypadku limfodemii.

Czym jest limfodemia? To nieprawidłowy przepływ limfy do serca i jej gromadzenie się w tkankach. Można to porównać do korka na drodze. Ręce i nogi puchną i tworzy się przewlekły obrzęk.

Jednakże z odpowiednim leczeniem i pozytywnym nastawieniem możliwe jest prowadzenie normalnego życia. Bo jedno jest pewne: istnieją sposoby, by nie dopuścić do dalszego rozwoju limfodemii i cieszyć się życiem.

Funkcje układu limfatycznego

Układ limfatyczny można porównać do „usuwania niebezpiecznych odpadów”, ponieważ transportuje on produkty przemiany materii poza organizm. Zaliczamy do nich na przykład białka, metaboliczne produkty rozkładu, produkty zapalne lub tłuszcz z jamy brzusznej. Układ limfatyczny biegnie wzdłuż naczyń krwionośnych i pokrywa całe ciało jak sieć.

Każdego dnia transportuje do krwi do czterech litrów oczyszczonej limfy. Limfodemia może rozwinąć się, gdy odprowadzanie limfatyczne zostanie przerwane lub osłabione. Istnieje dziś wiele sposobów leczenia pacjentów z limfodemią, którzy mogą prowadzić praktycznie normalne życie.

Formy lipodemii

Istnieją dwie formy limfodemii: pierwotna i wtórna

Pierwotna limfodemia:

Pierwotna limfodemia jest wrodzona. Spowodowana jest zazwyczaj przez kanały limfatyczne lub węzły chłonne, które nie zostały prawidłowo ukształtowane.

Wtórna limfodemia: 

Wtórna limfodemia nie jest wrodzona - to obrzęk, który powstaje w czasie życia pacjenta. Przyczyną mogą być na przykład operacje, infekcje lub urazy.

Oznaki i objawy

Tak zwany objaw Stemmera to wiarygodny objaw, pozwalający rozpoznać limfodemię. Należy spróbować pociągnąć płat skóry do góry (na przykład, nad palec stopy). Jeżeli sprawia to trudności lub jest wręcz niemożliwe, mówimy o „pozytywnym objawie Stemmera”.

Jest to oznaka limfodemii. Także głębsze naturalne fałdy skóry pokrywające stawy, obrzęki na grzbiecie dłoni i stóp oraz napięta skóra wskazują na limfodemię.

Recognising lymphoedema with the Stemmer's testRecognising lymphoedema with the Stemmer's test
positive Stemmer's signpositive Stemmer's sign

Stadium 0 

Naczynia limfatyczne są już uszkodzone, ale nie ma jeszcze widocznego obrzęku.

Stadium 1

W ciągu dnia rozwija się obrzęk, który zanika częściowo lub całkowicie, gdy pacjent podniesie kończynę. Po naciśnięciu palcem na tkanki tworzy się dołek, który znika dopiero po pewnym czasie.

Oedema which resolves after limb elevationOedema which resolves after limb elevation

Stadium 2

Obrzęk nie znika, nawet jeśli pacjent długo odpoczywa. Skóra jest twarda, a podnoszenie kończyny już nie pomaga. Zrobienie dołka w skórze jest trudne lub nawet niemożliwe.

Oedema which is not resolved by limb elevationOedema which is not resolved by limb elevation

Stadium 3

Dochodzi do obrzęku i zmian skórnych (na przykład w postaci małych pęcherzyków, z których wycieka limfa). Inną formą tego obrzęku jest słoniowacizna.

ElephantiasisElephantiasis

W każdym przypadku powinno się jednak skonsultować z lekarzem na wczesnym etapie (najlepiej w pierwszym stadium). Lekarz zaleci odpowiednie leczenie i zadba o to, żeby obrzęk nie rozwijał się dalej, tylko został zmniejszony lub przynajmniej niezmienny. W ten sposób zapobiegnie się postępowi obrzęku do stadium 3.

Limfodemia po operacji w przypadku nowotworu piersi

Nowotwór piersi jest najczęstszą formą nowotworu u kobiet. Co roku diagnozuje się 70 000 nowych zachorowań.

Średnio 20-30% pacjentów cierpi na limfodemię związaną z rakiem piersi po usunięciu węzłów chłonnych pachowych i radioterapii adiuwantowej.

Czynniki ryzyka

Pacjenci chorujący na raka muszą często poddać się radioterapii węzłów chłonnych lub ich całkowitemu usunięciu. Naturalnie ma to wpływ na cały układ limfatyczny, więc może rozwinąć się obrzęk. Wystąpieniu obrzęku limfatycznego mogą także sprzyjać inne czynniki, takie jak wiek lub po prostu fakt, że jest się kobietą.

W wielu przypadkach limfodemia ma swoje źródło w poprzedniej chorobie żył w połączeniu ze zbyt małym wysiłkiem fizycznym. Przyczyn jest wiele, ale dobra wiadomość jest taka, że istnieją skuteczne sposoby leczenia, które mogą poprawić pacjentom z limfodemią jakość życia.

Zapobieganie

Cierpisz na limfodemię? Zwracaj uwagę na szczegóły życia codziennego. To wszystko przyczyni się do utrzymania obrzęku pod kontrolą. Na przykład noś wygodne ubrania, które cię nie uciskają. Myj i dbaj o skórę wyłącznie z pomocą produktów o naturalnym pH. Masz kilka nadprogramowych kilogramów? Postaraj się je zrzucić. Możesz na przykład zapytać lekarza lub ubezpieczyciela o programy z gimnastyką i ćwiczeniami, które udrażniają kończyny. W domu chroń paznokcie i skórę przed urazami. Unikaj stresu i skrajnie niskich temperatur, ponieważ obkurczają naczynia. Nie zaleca się również czynności, które rozszerzają naczynia, takie jak opalanie się przez długi czas, wizyty w saunie lub gorące kąpiele. Równie ważne: podczas gdy manualny drenaż limfatyczny ma pozytywny wpływ na układ limfatyczny, należy unikać masażu ugniatającego. To mogłoby przeciążyć dotkniętą część ciała. I wreszcie: noś odzież kompresyjną podczas ćwiczeń (na przykład podczas zajęć sportowych).

Życie z limfodemią – Edukacja, Leczenie, Jakość życia

Limfodemia zmienia życie. Ta przewlekła choroba towarzyszy pacjentowi we wszystkich aspektach życia. Jak najlepiej radzić sobie z jej objawami? Który sposób leczenia jest odpowiedni? Jak mogę wieść normalne życie pomimo limfodemii? Film „Życie z limfodemią – Edukacja, Leczenie, Jakość życia” od medi podaje konkretne odpowiedzi, a także praktyczne porady do zastosowania w życiu codziennym.

Jak leczy się limfodemię?

Limfodemia to choroba przewlekła. Jednakże prawidłowe i przede wszystkim długoterminowe leczenie zapewnia bardzo dobre rezultaty. Szczególnie skuteczna okazała się kompleksowa fizyczna terapia przeciwobrzękowa. Jak sama nazwa wskazuje, jej celem jest działanie przeciw obrzękowi kończyn.

Początkowo należy skupić się na pielęgnacji skóry i higienie. Należy ostrożnie myć i dbać o dotknięte chorobą miejsca. Terapeuta wykonuje manualny drenaż limfatyczny, a następnie zakłada opatrunek uciskowy. To pobudza przepływ limfy na tym etapie. Bez opatrunku obrzęk powróciłby po około dwóch godzinach. Ważną częścią procesu udrażniającego jest ruch – najlepiej bezpośrednio po manualnym drenażu limfatycznym i z założonym opatrunkiem.

Po zakończeniu fazy udrażniającej rozpocznie się druga faza: faza podtrzymania. Jej cztery elementy są takie same jak w przypadku udrażniania: higiena, drenaż limfatyczny, kompresja i aktywność fizyczna. Teraz jednak opatrunek uciskowy zastępowany jest odzieżą kompresyjną. W tym celu stosuje się zazwyczaj pończochy kompresyjne z dzianiny płaskiej. Te pończochy ze szwami wykonane są z mniej elastycznego, sztywniejszego materiału niż te z dzianiny okrągłej. Pończochy z dzianiny okrągłej stosuje się częściej w przypadku chorób żył, takich jak żylaki.

Faza 1 - Faza udrażniająca

Jej celem jest zredukowanie obwodu dotkniętych chorobą kończyn. Tak więc w pierwszej fazie kompleksowej fizycznej terapii przeciwobrzękowej wykonuje się manualny drenaż limfatyczny całego ciała raz lub dwa razy dziennie, aby pobudzić transport powrotny limfy z tkanek. Po każdej sesji drenażu nakłada się opatrunek uciskowy. Terapię przeciwobrzękową wspiera się także specjalnymi ćwiczeniami. Kiedy rozpoczyna się terapię, intensywnie leczy się tez dolegliwości skóry takie jak szczeliny lub grzybica stóp, ponieważ każde zapalenie może spowodować dodatkowe uszkodzenie. Później ważne są także konsekwentna higiena i pielęgnacja skóry. Można używać jedynie produktów myjących i kremów o neutralnym pH.

Pierwsza faza kompleksowej fizycznej terapii przeciwobrzękowej trwa od trzech do sześciu tygodni. Czas jej trwania zależy od powodzenia udrażniania. Gdy obwód dotkniętych obszarów ciała nie może być już zmniejszony, przechodzi się do fazy podtrzymania.

 Faza 2 - Faza podtrzymania

Celem fazy 2 kompleksowej fizycznej terapii przeciwobrzękowej jest utrzymanie rezultatów uzyskanych w fazie 1. W czasie tej fazy leczenia manualny drenaż limfatyczny powinno przeprowadzać się co najmniej raz w tygodniu zimą i dwa razy w tygodniu latem. Terapię kompresyjną nadal wspomaga się odzieżą/rękawami/rękawiczkami i skarpetami kompresyjnymi. W tej fazie nie wolno zaniedbywać dodatkowych środków leczenia, takich jak specjalna pielęgnacja skóry i ćwiczenia.

Drenaż limfatyczny - „masaż” udrażniający

Manualny drenaż limfatyczny to specjalna forma masażu, który robi się w celu zwiększenia możliwości transportowych układu limfatycznego. Jest on stosowany nie tylko na dotkniętych częściach ciała, ale zawsze na całym ciele.

Masaż rozpoczyna się od szyi, gdzie naczynia limfatyczne wpływają do żył pod obojczykami. To pobudza przepływ limfy w dużych naczyniach limfatycznych, co ułatwia transport w mniejszych naczyniach. Następnie masuje się tułów i kończyny.

Pończochy kompresyjne z tkaniny płaskodzianej ze szwem podlegające refundacji NFZ

Odzież kompresyjna z płaskodzianych tkanin z krytym szwem, podlegające corocznej refundacji NFZ wywiera stały nacisk na ramię lub nogę podczas fazy podtrzymania. Nie przedostają się między fałdy skóry, co mogłoby prowadzić do ucisku. Pończochy kompresyjne są dostępne na receptę od sprzedawców medycznych (np. w sklepie z artykułami kompresyjnymi) i są wykonywane na wymiar, aby dopasować je do obwodu ramienia lub nogi.

Pomiary także dokonywane są w sklepie z artykułami kompresyjnymi. Ważne jest, by nosić taką odzież regularnie. Tylko wtedy rezultaty pozostaną stałe, a obrzęk się nie rozprzestrzeni. Jako dodatek w leczeniu obrzęku można przyjmować leki – lekarz zdecyduje, czy są potrzebne.

Podsumowując, można powiedzieć, że limfodemia nie jest całkowicie wyleczalna. Jednakże dzięki kompleksowej terapii przeciwobrzękowej można uzyskać dobre rezultaty. Odzież kompresyjna dostępna jest dziś w wielu modnych kolorach i wzorach, więc pacjenci noszą ją z przyjemnością.

Obrzęk rąk i nóg należy traktować poważnie i skonsultować się z lekarzem. Szukając specjalisty, najlepiej udać się do flebologa lub lekarza specjalizującego się w limfologii. Lekarze ci specjalizują się w chorobach żył i układu limfatycznego i kontynuują stały rozwój zawodowy w tej dziedzinie. W razie potrzeby lekarz zaleci opisywane tu leczenie (np. manualny drenaż limfatyczny lub odzież kompresyjną).

Więcej informacji

Terapia kompresyjna
Lipodemia
Układ limfatyczny

* www.krebsdaten.de
** Deutsche Krebsgesellschaft e.V. (2008): Interdisziplinäre S3-Leitlinie für die Diagnostik, Therapie und Nachsorge des Mammakarzinoms, Germering, München: W. Zuckschwerdt Verlag

Znajdź swój produkt

Kontakt z nami!

Kontakt z nami!

Godziny otwarcia

Pon.-Pt. godz. 8:00-16:00